Çoklu Ortamla Öğrenmede Bilişsel Kuram ve Bilgiyi İşleme Teorisi

Beyin ve Öğrenme

Öğrenmenin beyinde nasıl gerçekleştiğini anlamak için öncelikli olarak beyinin fizyolojisi hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Kısaca anlatmak gerekirse, Beyin, yaklaşık 100 milyar (1010) nörondan oluşan yoğun bir lif yolu ağı gibi davranır. Beyin, aşağıda Şekil 1’de gösterildiği gibi, kök, beyincik ve beyin olmak üzere üç temel bölümden oluşur. Üçünden beyin, öğrenmede en önemlisidir, çünkü burası hafıza ve akıl yürütme gibi daha yüksek sıralı işlevlerin gerçekleştiği yerdir. Beynin her alanı bir işlevde uzmanlaşmıştır – görme, işitme, konuşma, dokunma, kısa süreli bellek, uzun süreli bellek, dil ve akıl yürütme becerileri öğrenme için en önemlileridir (Donald J. Ford, Ph.D., C.P.T., 2022)

Şekil 1. İnsan Beyni

Peki öğrenme nasıl oluyor? Bir nöron ağı aracılığıyla, duyusal bilgi sinapslar tarafından nöral yol boyunca iletilir (bkz. Şekil 2) ve geçici olarak kısa süreli bellekte saklanır. Beynin günlük hayatta karşılaştığımız duyusal bilgi akışı için alıcı bir merkez gibi davranan uçucu bir bölgesi olarak tanımlanmaktadır (Donald J. Ford, Ph.D., C.P.T., 2022)

Şekil 2. İki Nöron Arasında Sinaps

Beynin Bilgiyi Nasıl İşlediğini özetleyen kısa bir video da gösterildiği gibi, Buna bir örnek olarak, günlük işe gidiş gelişinizi düşünün. İşe nasıl gideceğiniz konusunda bilinçli olarak düşünmenize gerçekten gerek yok çünkü bu, o kadar çok kez çıktığınız bir yolculuktur ki, nasıl gezineceğinize dair hafızanız yerleşmiştir. Bu hafızayı kontrol eden nöronlar o kadar sık ​​iletişim kurmuşlar ki, bir grup eski arkadaş gibi sıkı bir bağ kurmuşlar (Donald J. Ford, Ph.D., C.P.T., 2022).

BİLGİYİ İŞLEME KURAMI

Şekil 3. The Multi-store model of memory

Atkinson ve Shiffrin (1968)’e göre, Bellek Duyusal kayıt- kısa süreli bellek- uzun süreli bellek olmak üzere 3 ayrı depodan oluşmaktadır. Bilgiyi işleme kuramı  iki temel öğe  üzerinde durmaktadır. Birincisi üç yapıdan oluşur; duyusal kayıt , kısa süreli bellek / çalışan bellek ve uzun süreli bellektir. İkincisi ise bilişsel süreçleri içerir. Bunlar içsel, zihinsel eylemlerdir ve bilginin bir yapıdan diğerine geçişini sağlarlar.

Birey gün içerisinde içten ve dıştan çok fazla uyaranın etkisi altındadır. Birey her an çevresinden gelen uyarıcıların etkisi altındadır. Araba kornası sesi, cep telefonu sesleri, rüzgarın sesi vs. Hayatın her anında maruz kaldığımız çok fazla uyaran vardır.

Duyusal Bellek: Resimler ve sözcükler, dış dünyadan duyu organları aracılığıyla duyusal belleğe aktarılır. Duyusal bellek bu bilgilerin seslendirmelerin ve seslerin işitsel imgelerini alarak duyu uyarıldığı sürece bellekte durmasını ve çalışan belleğe aktarılmasını sağlar.

Çalışan ( Kısa süreli-İşleyen) Bellek: Çalışan bellek bilgilerin geçici olarak tutulabildiği ve manipülasyona açık bölümdür.

Uzun süreli Bellek: Bilgilerin uzun süre depolanabildiği bölümdür (Kuzu, 2017). Depolanan verilere erişmeyi ve geri çağırma yeteneğini temsil eder. Öğretimin asıl amaçlarından biri uzun süreli bellekte değişiklik yapmaktır.

Çoklu ortam teknolojileri, öğrenme-öğretme süreçlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Çoklu ortamlar, resim, video, ses, animasyon ve simülasyonların bir araya gelmesi ile oluşur (Rogers, 2001). Schwier ve Misanchuk (1994) çoklu ortamı, birbiriyle bütünleşmiş farklı kaynakları içeren bir öğretim programı olarak tanımlamaktadırlar. Horton (2000) ise çoklu ortamın metin, resim, ses ve hareketli resimlerin tek bir sayfada bir araya getirilmesi olduğunu belirtmektedir. Alessi ve Trollip (2001) çoklu ortamların, metin, konuşma, çizimler, fotoğraflar, müzik, animasyonlar ve sesli/sessiz videoları içerdiğini söylemektedirler. Jonassen, Howland, Moore ve Marra (2003) çoklu ortamı, iletişim sürecinde birden fazla ortamın bütünleştirilerek sunulması olarak tanımlamaktadırlar.

Kaynakça

Horton, S. (2000). Web Teaching Guide: A Practical Approach to Creating Course Web Site. New Haven, London: Yale University Pres.

Rogers, P. L. (2001). Designing Instruction for Technology Enhanced Learning. London: IRM Pres.

Schwier, R. A. ve Misanchuk, E. R. (1994). Interactive Multimedia Instruction. Englewood Cliffs, New Jersey: Educational Technology Publications.